Great Artists Steal

Picasso zei het al: “Good artists copy, great artists steal”. Vreemd eigenlijk, want van Picasso zou je niet verwachten dat hij plagiaat of diefstal propageert. Hij was niet de enige die dit verkondigde. Componist Igor Strawinsky zei ook al zoiets: “A good composer does not imitate; he steals.” En dichter T.S. Eliot: “Immature poets imitate, mature poets steal”.

Wat bedoelen ze eigenlijk?

Elaine Sturtevant

Iemand die echt alles 100% kopieerde was Elaine Sturtevant. Ze werd bekend met de replica’s van zeefdrukken van Andy Warhol, maar ze maakte ook ‘herhalingen’, zoals ze het zelf noemde, van Frank Stella, Roy Liechtenstein, Tom Wesselmann en Jasper Johns. Warhol kende haar, en als iemand hem interviewde met de vraag wat de diepere betekenis van zijn zeefdrukken was, antwoordde hij: “I don’t know, ask Elaine”. In Stedelijk Base, Stedelijk Museum Amsterdam, hangt heel mooi haar Raysse Tableau a Haute Tension (rechts), naast het origineel Peinture À Haute Tension van Martial Rayssee. Is dit diefstal?

Luc Tuymans

Het is bekend dat veel beroemde kunstenaars zich lieten inspireren door hun voorgangers, en ook daadwerkelijk bestaande kunstwerken, stijlen en technieken nabootsten. Is dat plagiaat? Wat is het verschil tussen kopiëren en stelen? Het kan een hele dunne lijn zijn, daarom ontstaat er soms ook heftige discussie over. Ik denk nu aan de plagiaatkwestie van Luc Tuymans (lees de blogpost van Jet Nijkamp) die een nieuwsfoto van politicus Jean-Marie Dedecker van fotograaf Katrijn van Giel naschilderde. Naar aanleiding hiervan werd in Antwerpen een grote expositie georganiseerd waarin meer dan 100 kunstenaars hun reactie gaven in ‘A Belgian Politician’. Het is een valide vraag: wanneer is iets een kopie en wanneer is het inspiratie? De meningen hierover zijn verdeeld, vooral ook onder kunstenaars zelf.

Wayne Thiebaud

In New York was ik bij een lezing van een van mijn grote helden, de Amerikaanse schilder Wayne Thiebaud, inmiddels 98 jaar oud. Behalve dat hij wereldberoemd is om zijn romig geschilderde zoetgekleurde taartjes en ijsjes, heeft hij ook meer dan 70 jaar (!) voor de klas gestaan. Zijn tip: “Als je even niet weet wat je moet schilderen, schilder dan je favoriete kunstwerken na”. Er is geen betere manier om een schilder en zijn werk beter te leren kennen. Je komt dichter bij de persoon, de techniek, en je leert beter kijken. Thiebaud schildert nooit van foto’s, dat vindt hij een doodzonde. Maar hij schildert ook niet naar de natuur… hij doet alles uit het hoofd. Hij oefende dat door stillevens op te stellen (altijd met kunstlicht, want dat licht is constant) in een andere ruimte. Hij moest dan telkens op en neer lopen om het te bekijken.

Voordat hij zijn smeuïge zoetigheden op het doek zette, was hij in de jaren ’50 bevangen door het abstract expressionisme, en kopieerde de technieken en stijl van Pollock en De Kooning, maar dat werd geen succes. Gelukkig maar.

Inspiratie versus plagiaat

Picasso bedoelde met Great Artists Steal dat de ware kunstenaar geïnspireerd en ongegeneerd iets pakt van een ander, en daar vervolgens iets mee doet, het eigen maakt, bevoelt, bevraagt, onderzoekt, en gebruikt. Dan wordt er automatisch een nieuw origineel gecreëerd. En daarmee is alles geoorloofd. Of toch niet?

Als je een keer een lekker pittig gesprek wilt met je kunstcollega’s, begin dan over plagiaat, vuurwerk gegarandeerd. En kom van 12 t/m 14 april 2019 naar Great Artists Steal in Loods6 te Amsterdam, want de 40 kunstenaars van Popinnart hebben onder deze noemer hun eigen of andermans werk gekopieerd tot verrassende, verzamelwaardige en betaalbare kunstwerken.

Airco Caravan, 3 februari 2019

Great Artists Steal bij Popinnart